Konsekwencje - Niña Weijers, tłum. Jadwiga Jędryas

Niewielu debiutantów wkraczających na niderlandzkojęzyczną scenę literacką zostało z takim uznaniem przyjętych przez krytykę, co 27-letnia Niña Weijers. Swą powieścią z 2014 roku pt. Konsekwencje wzięła szturmem scenę literacką Holandii i Flandrii, zdobywając trzy nagrody literackie – nagrodę czytelników, za najlepszy debiut i dla literatury feministycznej – oraz trafiając na krótką listę do dwóch najważniejszych tego obszaru językowego.

Konsekwencje to Künstlerroman, czyli powieść o kształtowaniu się artysty – w tym wypadku młodej artystki konceptualnej Minnie Panis, wschodzącej gwiazdy międzynarodowych targów sztuki, która eksperymentuje z własnym życiem i chwilami mimowolnie, wiedziona rozpaczą lub intuicją, przekuwa czynności dnia codziennego w twórczość artystyczną, odnosząc przy tym spektakularne sukcesy. Kiedy jednak odkrywa, że kochanek-fotograf bez jej wiedzy wykorzystał jej wizerunek do własnych merkantylnych celów, Minnie postanawia zaaranżować kolejne działanie artystyczne, w którym, jak się okaże, posunie się do ekstremum, w imię sztuki ryzykując własnym życiem.

Rozgrywająca się w światku artystycznym historia porusza kwestię (sensowności) krytyki artystycznej, ale i zadaje ważkie pytania: „Kiedy kończy się życie, a zaczyna sztuka?”, „Czy da się zniknąć; tak naprawdę z n i k n ą ć?” i – wreszcie – „Czy istnieje się tylko wtedy, gdy się jest widzianym?”. Za pomocą różnych zwrotów akcji Weijers zgłębia temat, co to znaczy być zarówno artyst(k)ą, jak i – w bardziej podstawowym sensie – osobą obecną we własnym ciele i życiu.

***

Niña Weijers (ur. 1987) – absolwentka literaturoznawstwa uniwersytetów w Amsterdamie i Dublinie, autorka opowiadań i esejów; współpracuje z takimi pismami literackimi jak

„Das Magazin”, „De Gids” i „De Revisor”. Jej opublikowana w 2014 roku pierwsza powieść Konsekwencje okazała się wydarzeniem literackim i sprzedała w nakładzie 30 000

egzemplarzy; powieść ukazała się również po angielsku, francusku, niemiecku i czesku. W 2019 roku wyszła jej druga powieść Kamers antykamers, którą nominowano do trzech prestiżowych nagród literackich.

***

„MINNIE, SLEEPING”, rozciągało się wielkimi literami przez całą rozkładówkę, przedstawiającą w tle łóżko fotografa, a w nim Minnie, na brzuchu, z jedną zgiętą nogą, i zarys jej pośladków pod tkaniną koszulki nocnej. Przypominała coś, co zostało wyrzucone na brzeg, kobietę złamaną sztormem na morzu.

(…) Na ostatnim zdjęciu, podpisanym „Minnie, 08:08 AM”, prześcieradło zakrywało jeszcze tylko jej lewą łydkę. Koszulka nocna podkasała się jej aż pod pachy. W świetle poranka leżała naga i bezbronna, białe ciało na białej pościeli. Bez wątpienia to były jej kształty, linia kręgosłupa lekko skrzywionego w lewo, małe pośladki. To moje ciało, pomyślała, a jednocześnie wiedziała, że prawdą była również rzecz przeciwna: to nie było jej ciało.

(fragment książki)

*** 

Jadwiga Jędryas (ur. 1972) – absolwentka Instytutu Lingwistyki Stosowanej UW, współzałożycielka wydawnictwa Dwie Siostry, wydawczyni i tłumaczka literacka z niderlandzkiego, angielskiego i francuskiego.

*** 

Życie Minnie, głównej bohaterki książki, to performance, który ma swoje lepsze i gorsze momenty. Ten performance ma również dużo niejasnych punktów dla jego autorki. Pewnie ta niejasność, którą zna i przeżywa każdy z nas, tak wciąga, miejscami śmieszy i boli. W książce tej przejrzy się każdy, kto próbował studiować sztukę.

Świat sztuki, który bardzo dobrze znam. Polecam.

– Anna Sudoł

*** 

A z Holandii również nadeszła niespodzianka, Niña Weijers, pisarka, która swoją pierwszą książką bez problemu zajęła miejsce wśród pokaźnej grupy autorek o ugruntowanej od dawna pozycji, jak Hella Haasse, Anna Enquist, Margriet de Moor. Swą książką „Konsekwencje” podejmuje próbę dokonania czegoś, co nie jest łatwe, a jej się to udaje. Opisuje kogoś, kto intensywnie nad sobą myśli, a mimo to sobą nie zanudza. Opisuje, co tamta robi, i chce się to poznać w najmniejszych szczegółach, bo tak sugestywnie jest to opowiedziane. Opisuje pokusę, by nie istnieć, by zniknąć ze świata, po którym się chodzi, sztukę, na którą się trafia i z którą się żyje – kiedy tak to ująć, brzmi to ciężko; gdy się o tym u niej czyta – jest lekkie. Więc ją czytajcie.

– Cees Nooteboom